İÇİNDEKİLER
Tüketici Kimdir?
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna göre tüketici; satın aldığı malda ticari amaç gütmeyen veya malı mesleği için satın almayan gerçek ya da tüzel kişileri ifade etmektedir.
Ayıplı Mal Nedir?
Aynı kanuna göre ayıplı mal ise alıcı ve satıcı arasında akdedilen sözleşmede kararlaştırıldığı halinden farklı olup örneğine veya modeline uygun olmayan veyahut da normalinde olması gereken özelliklere sahip olmayan mala ayıplı mal denilmektedir.
Ayıplı Mal Olmasının Şartları Nelerdir?
Hemen belirtmek gerekirse her durumda mal ayıplı sayılmaz. Bir malın ayıplı olmasının da bazı şartları vardır. Bu şartlara değinecek olursak. Öncelikle malda ayıp sayılabilecek bir takım eksiklerin bulunması gerekir. Bu eksiklikler ise açık ayıp, gizli ayıp, hukuki ayıp ve ekonomik ayıp olarak karşımıza çıkması gerekir. İkinci olarak bahse konu ayıp önemli olmalıdır. Bir başka anlatımla malın kullanımını etkilemeyen ayıp önemli olmaması nedeniyle ayıp niteliğinde değildir. Üçüncü olarak ayıp o ürünün satın alındığı anda var olması gerekir. Yani satın alan tüketicinin kendi kusuru ile ayıbın ortaya çıkmaması gerekir. Son olarak bahse konu ayıplı mal tüketici tarafından satın alınırken ayıplı olduğu bilinmemelidir.
Ayıplı Malda Tüketicinin Hakları Nelerdir?
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 11. maddesi bu hususu düzenlemiş olup bu maddeler ışığında tüketicinin 4 farklı hakkı bulunmaktadır. Bunlar;
1-Sözleşmeden dönerek bedel iadesi
Tüketici sözleşmeden dönerek elinde bulunan malı karşı tarafa teslim etmeye hazır olduğunu belirtir ve ödemiş olduğu bedeli geri ister. Yani ayıplı mal satıcıya iade edilirken, tüketiciye de parası iade edilir.
2-Malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi
Burada tüketici taraf ayıplı çıkan malın ayıpsız aynısını talep eder. Yani tüketici elinde bulunan malı satıcıya geri verir satıcı da aynı ürünün ayıpsız halini satıcıya verir. Tabi ki tüketicinin almış olduğu bu misli üründe de ayıp çıkması halinde seçimlik hakları bu ürün için de saklıdır.
3-Bedel indirimi
Bu durumda tüketici ayıbı bu şekilde kabul etmekle birlikte ayıp oranında indirim talep etmektedir. Burada satın alınan mal satıcıya iade edilmez, satıcıdan uygun bir indirim talep edilir.
4-Ayıbın ücretsiz onarılması
Son seçimlik hak ise ayıbın ücretsiz olarak giderilmesi veya onarılmasıdır. Bu hakta da ayıp tüketici tarafından kabul edilmiş sayılıp ayıbın ücretsiz bir şekilde giderilmesi talep edilir.
Ayıplı Malda Hukuki Süreç Ne Zaman Başlar?
Hemen belirtmekte faydası olduğunu düşündüğümüz bir başka konu ise zaman aşımı sorunudur. Yasa tüketiciye böylesine haklar tanırken bunun yanında bu hakları kullanması için bir zaman da tayin etmiştir. Ayıp sonradan ortaya çıksa bile konut veya tatil amaçlı satışlarda malın teslimden itibaren 5 yıl diğer durumlarda ise malın tesliminden itibaren 2 yıllık sorumluluk süresi bulunmaktadır. Ancak bunun istisnası ağır kusur veya gizli ayıp olması durumudur. Böyle bir durumda 2 veya 5 yıllık zamanaşımı süresi işlememektedir.
Tüketici taraf eğer açık bir ayıp ya da hafif kusur ile karşı karşıya ise malın teslim tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yukarıda belirtilen haklarını kullanabilir. Kanunda belirtilen bu süreler her ne kadar zamanaşımı olarak nitelendirilse de aslında bu süreler hak düşürücü süredir. Yani açık ayıpta otuz gün içinde seçimlik haklarınızdan birini kullanmazsanız artık bir daha bu haklarınıza müracaat edemezsiniz.
Konuyla ilgili olarak T.C. Ticaret Bakanlığına bağlı olarak görev yapan Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü ile de iletişime geçilebilir.
