Bu yazımızda Avukat Tuba ŞENOĞUL CAN ve Avukat Engin YILDIZ tarafından 2015 yılında Denizli ilinde kurulan Değişim Hukuk olarak sizlere; 10.03.2021 tarihinde 31419sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Uzaktan Çalışma Yönetmeliği‘ni izah etmeye çalışacağız.
Tüm dünyayı etkisi altına alan salgın hastalık her sektörde olduğu gibi iş yaşantısını da derinden etkileyerek yeni kavramları da beraberinde getirdi. Önceden uzaktan çalışma şeklinde bir kavram yokken şu sıralar çok da sık duyduğumuz bir kavram haline gelerek kanunlarda ve yönetmeliklerde kendine yer edinmiştir.
Bu bağlamda 10.03.2021 tarihinde konunun ilgilisi olan Aile, Çalışma Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından 4857 sayılı İş Kanunun 14. maddesi hükümleri uyarınca 31419 sayılı Resmi Gazetede Uzaktan Çalışma Yönetmeliği yayımlanarak uzaktan çalışmanın esas ve usulleri belirlenmiştir. Böylelikle fiili olarak işyerine gelmeden örneğin evinden çalışan kişilerin nasıl ve ne şekilde çalışabileceği kısmen de olsa düzenlenmiş oldu.
Bahsedilen yönetmeliğin tanımlar bölümünde uzaktan çalışmanın tanımı yapılarak işçinin, iş göreme yükümlülüğünü işyeri dışında evi gibi herhangi bir yerde teknolojik iletişim araçları vasıtasıyla görmesi şeklinde belirtilmiş üstelik bu iş görme ilişkisinin de yazılı sözleşmeye bağlanması hüküm altına alınmıştır.
İÇİNDEKİLER
Uzaktan Çalışma Yönetmeliğinin En Önemli Maddeleri Nelerdir?
Madde 5 – Sözleşmenin şekil ve içeriği
Bir başka değişle işçi ile işveren arasında uzaktan çalışma yönetmeliğinde belirtildiği şekilde uzaktan çalışma sözleşmesi kurulması gerekmektedir. Bu sözleşme 4857 sayılı İş Kanununda da belirtildiği usuller çerçevesinde işin ne olduğu, nasıl ve ne şekilde yapılacağı, işverenin ve işçinin yükümlülüklerinin neler olduğu ile bu iş karşılığında işçinin yani uzaktan çalışan kişinin ne kadar ücret alacağı düzenlenmesi gerekmektedir.
Madde 7 – Malzeme ve iş araçlarının temini ve kullanımı
Yönetmelikte dikkat çeken bir husus ise uzaktan iş görme sırasında kullanılacak olan malzemeler aksine bir düzenleme yoksa işveren tarafından karşılanacağıdır. Örneğin korona virüs pandemisi nedeniyle okulların yüz yüze eğitimi bırakıp da online eğitime geçmesinin ardından bir çok öğretmen kendi imkanları ile ellerinde bulunan bilgisayarlar ile iş görme yükümlülüklerini yerine getirmektedir.
Yayımlanan yönetmeliğe göre şayet taraflar arasında yani okul yönetimi ile öğretmen arasında aksine bir sözleşme yoksa okul yönetimi öğretmenin online eğitimde kullanması için bir bilgisayar tahsis etmek zorundadır hatta daha da ileriye gidecek olduğumuzda internet kullanımının dahi okul yönetimi tarafından ödenmesi gündeme gelebilir ancak bu durumun ispatı oldukça zor gözükmektedir. Şayet iş için gerekli olan malzemeler işveren tarafından uzaktan çalışan işçiye tahsis edildiğinde bu defa bu malzemelerin de bir tutanakla sağlam ve çalışır bir biçimde teslim edildiğine dair tutanakla teslim edilmesinde fayda bulunmaktadır. Zira ileride doğması muhtemel ihtilaflarda bu tutanak oldukça işe yarayacaktır ki yönetmelikte de buna benzer bir düzenlemeye gidilmiştir.
Madde 9- Çalışma süresinin belirlenmesi
Uzaktan Çalışma Yönetmeliği ayrıca akıllardaki çalışma süresine dikkat çekerek konu hakkında son noktayı koymuştur. Zira yönetmelikte uzaktan çalışacak olan kişilerin çalışma saatlerinin bağlı bulundukları kanunlardaki düzenlemeye göre çalışmaları gerektiği belirtilmiştir. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için örnek vermek gerekirse 4857 sayılı İş Kanununa göre özel bir bankada çalışan kişi, uzaktan çalışma sözleşmesi ile evinden iş görme edimini yerine getirmeye başladığında haftada 45 saat çalışma normal çalışma bunun üstünde çalışmaları ise fazla çalışma olarak sayılacaktır ancak yerleşik Yargıtay kararları doğrultusunda bir işyerinde normal çalışma haftalık 40 saat olarak belirlendi ise bu defa evden çalışmada da haftada 40 saat çalışma sayılırken bunun üzerindeki çalışma ise fazla çalışmaya tekabül edecek ve zamlı ücret ödenecektir.
Madde 11 – Verilerin korunması
Uzaktan çalışmada belki de en önemli durum verilerin gizliliğidir. Bilindiği üzere son değişiklikler ile birlikte Kişisel Verilerin Korunması Kanunu yürürlüğe girerek aksine davrananlar hakkında ne tür cezai müeyyidelerin uygulanacağı belirtilmiştir. Ayrıca Kişisel Verileri Koruma Kurumu da kurularak hakları ihlal edilenlerin müracaat edebileceği bir kurum oluşturulmuştur. Uzaktan çalışan kişi, iş görme edimi sırasında elde ettiği tüm verileri korumakla yükümlüdür şayet koruyamazsa şahsi sorumluluğuna gidilebilir. Bu nedenle işçi ve işveren arasında kişisel verilerin korunması noktasında ayrıca bir sözleşme düzenlenmesinde fayda vardır.
Madde 12 – İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tedbirlerin alınması
Yine işveren, uzaktan çalışma ile işçinin iş görme borcunu yerine getirdiğini düşünse de iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili gerekli tedbirleri alarak uzaktan çalışan işçiye bunun eğitiminin sanki işçi, işyerinde çalışıyormuşçasına vermek zorundadır. Eş değişle işveren uzaktan çalışma ile iş sağlığı ve güvenliği konularında kanundan doğan yükümlülüklerinden kurtulmamış aksine bu yükümlülükleri devam etmektedir.
Madde 13 – Uzaktan çalışmanın yapılamayacağı işler
Uzaktan çalışma sistemine uymayan iş kolları veyahut da işler de bulunmaktadır. Yani işin doğası gereği zaten uzaktan çalışma yapılamayacak işler bulunduğu için yönetmelikte bu konularda da düzenleme yoluna gidilmiştir. Öyle ki; tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışma, bu maddelerin atıkları ile ilgili iş kollarında uzaktan çalışma yapılamadığı gibi kamu kurum ve kuruluşların hizmet alımı ile çalışan kişiler ile millî güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis veya hizmetlerde çalışan kişiler uzaktan çalışmadan yararlanamayacak kişiler olarak yönetmelikte açıkça belirtilmiştir.
Madde 14 – Uzaktan çalışmaya geçiş
Son olarak uzaktan çalışmaya geçiş talebinin işçiden gelmesi gerekmektedir. Yani işveren doğrudan bir işçisini uzaktan çalışmaya zorlayamaz aksi durum işçi tarafından iş akdinin haklı nedenle feshini doğurur ki böyle bir durumda ise işçi kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ile diğer alacaklarına hak kazanır. Ancak bu durumun istisnası yönetmelikte düzenlenmiştir. Şayet zorlayıcı nedenlerle işyerinin tamamında veya bir bölümünde uzaktan çalışma uygulanacak ise bu durumda işçiden talep gelmesi beklenmeksizin doğrudan işverenin isteği ile uzaktan çalışmaya geçilmektedir.
Yönetmelik gereği işçiden gelen uzaktan çalışma talebi ispat açısından yazılı olması gerekir. Yani işçi, işverenliğe hitaben yazacak olduğu dilekçe ile 31419 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Uzaktan Çalışma Yönetmeliği çerçevesinde uzaktan çalışma isteğini yazılı olarak belirtmesi gerekir. Hemen hatırlatmakta fayda olduğunu düşünerek işçi tarafından verilen bu dilekçe de işçinin özlük dosyasında saklanması gerekir.
İşçinin, uzaktan çalışma talebini alan işveren ise bu defa 30 (otuz) gün içerisinde bu talebi kabul edip etmediğini yine aynı yolla yani yazılı olarak işçiye bildirmek durumundadır. Talebin kabul edilmemesi halinde yapılacak işlem olmadığı için yönetmelikte düzenlenmemekle birlikte talebin kabul edilmesi halinde yapılacaklar yönetmelikte belirtilmiştir. Öncelikle yukarıda da belirttiğimiz üzere işçi ve işveren arasında yazılı olacak şekilde bir uzaktan çalışma sözleşmesi yapılması gerekmektedir.
Peki işçi, ilk başta uzaktan çalışma talebinde bulunmasına rağmen sonradan bu talebinden vazgeçebilir mi? Yönetmelik gereği işçi bu isteğinden yani işçi uzaktan çalışma isteğinden her an vazgeçebilir yani ister dilekçesini verdikten hemen sonra isterse işvereni ile uzaktan çalışma sözleşmesi imzaladıktan sonra isterse evinden iş görme edimini gördüğü esnada uzaktan çalışma talebinden dönebilir ancak bu dönme işlemi de ilk baştaki talebi gibi dilekçe ile yazılı olmak zorundadır. İşveren uzaktan çalışma talebinden vazgeçen işçisinin talebini öncelikli olarak değerlendirmeye almalıdır.
Yukarıda ayrıntılı bir biçimde izah edilen Uzaktan Çalışma Yönetmeliğinde üzerinde durulan en önemli husus tüm işlemlerin yazılı olarak yapılması ile uzaktan çalışmadan yararlanamayacak işlerin ve kişilerin tespit edilmiş olmasıdır.
Konuyla ilgili olarak Uzaktan Çalışma Yönetmeliği’ne buradan ulaşabileceğiniz gibi yönetmelikten veyahut da iş görme ediminden kaynaklanan hukuki bir sorun ile karşılaştığınızda Denizli İş Avukatı ile irtibata geçebileceğinizi önemle hatırlatırız.
